Roedd y traddodiad o adeiladu tai unnos yn gyffredin ar draws Cymru rhwng y 17eg a 19eg ganrif. Yn ôl y traddodiad, gallai unigolyn hawlio cartref ar dir comin drwy adeiladu tŷ arno rhwng machlud a gwawr y diwrnod wedyn. Er mwyn hawlio’r adeilad a’r tir roedd hi’n ofynnol bod mwg yn codi o’r simdde cyn toriad gwawr. Yn ogystal â hawlio’r tir lle adeiladwyd y tŷ roedd rhai ardaloedd yng Nghymru gyda thraddodiadau a rheolau unigryw i gyd-fynd gyda’r arfer o adeiladu tŷ unnos. Yn ardal Sir Ddinbych roedd adeiladwyr y tŷ yn gallu hawlio tir o amgylch yr eiddo hyd at bellter roeddent yn gallu taflu bwyell o bedair congl y tŷ!
Yn gyffredinol strwythurau syml oedd y waliau wedi eu hadeiladu o blethwaith a dwb neu dywarchen gyda’r to yn cael ei doi a’i orchuddio a gwellt.
Unwaith y byddai’r strwythur wedi ei gwblhau rhwng machlud a chodiad y wawr buasai’r perchennog yn gallu gwella’r strwythur i’r dyfodol. Dros gyfnod o amser byddai’r perchennog yn mynd ati i sicrhau sylfeini cadarn i’r eiddo a’i hadeiladu o gerrig a gosod llechi i’r to. Yn aml iawn roedd gan y bythynnod lawr i greu llofft neu daflod ar gyfer y teulu.
Erbyn hyn does yna ddim llawer o dai unnos wedi goroesi oherwydd ei gwneuthuriad syml. Mae bwthyn Llainfadyn sydd wedi ei adleoli i Amgueddfa Werin Sain Ffagan a’i agor i’r cyhoedd yn 1962 yn enghraifft o dŷ unnos. Cafodd ei adeiladu’n wreiddiol yn 1762 yn Rhostryfan, Gwynedd. Chwarelwr oedd y perchennog gwreiddiol a dros gyfnod o amser rhwng 1762 a 1870 dodrefnwyd y tŷ. Byddai ystafelloedd yn cael eu creu trwy rannu tŷ a dodrefn e.e. dresel, bwrdd neu gwpwrdd bara caws. Dros gyfnod o amser byddai’r perchennog yn ategu at y bwthyn drwy adeiladau feudy a thwlc i gadw moch, buwch ac ieir er mwyn bwydo’r teulu.
Mae’n debyg bod traddodiad o adeiladu tai unnos wedi bodoli yn yr Iwerddon, yr Eidal, Ffrainc a Thwrci dros y canrifoedd.
Ydych chi’n hoffi mynd i’ch ystafell i guddio weithiau – i ddianc rhag pawb? Wel, peidiwch â mynd i fyw yn y tŷ yma yn oherwydd does dim unman i guddio yma.
Mae’r tŷ tryloyw hwn yn Tokyo, Japan, yn wahanol iawn i unrhyw dŷ arall sydd yn yr un stryd. Yn lle waliau o flociau concrit, mae’r waliau wedi eu gwneud o wydr ac mae hyn, wrth gwrs, yn gwneud y tŷ’n dryloyw.
Sou Fujimoto yw’r pensaer gynlluniodd y tŷ ac roedd e eisiau creu’r syniad o fyw tu mewn i goeden. Felly, tri phrif lawr sydd i’r adeilad, ond rhwng y rhain mae 21 o ‘blatiau llawr’ neu blatfformau, gyda grisiau neu ysgolion yn eu cysylltu â’i gilydd. Mae symud rhyngddyn nhw fel sboncio o gangen i gangen ar goeden.
Mae’r tŷ wedi ei adeiladu o gwmpas ffrâm o ddur. Does dim llawer o waliau ond gan eu bod wedi eu gwneud o wydr, rydych chi’n gallu gweld beth mae pobl yn ei wneud mewn rhannau eraill o’r tŷ drwy’r amser. Nid hynny’n unig, mae unrhyw un sy’n mynd heibio ar y stryd yn gallu gweld beth rydych chi’n ei wneud hefyd. Felly, does dim unman i guddio!
Ers i’r pensaer ddylunio’r tŷ yma mae wedi ennill cystadleuaeth ar y cyd gyda chwmni pensaernïaeth o Baris i ddylunio pentref gwyrdd unigryw o’r enw Mille Arbres (Mil o Goed). Bydd yr adeilad yn cael ei gwblhau yn 2022 gyda golygfa glir o dwr Eiffel, Paris.
Pentref Eco - Tŷ ar werth - £455,000
LivEco – Pentref Eco arobryn ar gyrion Caerdydd
Ar Michaelson Road, Sain Ffagan, Caerdydd, mae Great House Farm yn ddatblygiad eco-bentref arobryn newydd sy'n cynnig cartrefi deallus wedi'u cynllunio'n benodol ar gyfer byw'n iach a llesiant gyda digon o fannau gwyrdd a biliau ynni isel am oes. Mae’r pentref eco sydd â 13 o dai gyda dewis o 2 – 4 ystafell wely ar gyrion Caerdydd gyda golygfeydd pellgyrhaeddol dros ddyffryn Caerdydd.
Bydd yr eco-dai hyn yn rhoi cyfle i bobl fyw bywyd di-garbon a biliau isel am oes!!
Biliau Tanwydd Is – inswleiddiad gwych, dyluniad aerglos, pympiau gwres, gwres dan y llawr ac offer arbed ynni.
Ynni adnewyddadwy – i gyd wedi'i ffitio’n safonol, paneli PV ar y to i gynhyrchu ynni a batris yn y cartref i storio'r ynni i chi.
Gwefrydd Ceir Trydan – trafnidiaeth gynaliadwy i bawb a theithio am ddim gyda gwefrydd ceir clyfar wedi'i osod ym mhob cartref.
Tirwedd – mae’r mannau gwyrdd a’r gerddi wedi'u cynllunio'n feddylgar gan bensaer tirwedd, gyda llwyni bwytadwy a phlanhigion i'w cynaeafu.
Iechyd a Llesiant – mae systemau ffiltro aer preifat yn sicrhau aer ffres o amgylch y cartref, mae mwy o uchder nenfwd a ffenestri gwydr ychwanegol yn gwella'r teimlad o le mawr a golau.
Mae'r eco-bentref wedi'i leoli mewn lleoliad gwledig tawel ar garreg drws prifddinas Cymru gyda'i hystod enfawr o amwynderau, gwasanaethau a chysylltiadau rheilffordd a ffyrdd ardderchog a mynediad i'r maes awyr rhyngwladol.
Fyddech chi’n ystyried byw mewn Pentref Eco yn y dyfodol?
Syria: Tu fewn i wersyll ffoaduriaid
12 Chwefror 2020
Atmeh, Syria – 14 Ionawr 2013: Plant o Syria yn byw yn y gwersyll ar gyfer pobl sydd wedi'u dadleoli y tu allan i dref Atmeh yn Nhalaith Idlib. Maen nw a'u teuluoedd wedi cael eu gyrru o'u cartrefi gan y rhyfel cartref parhaus yn Syria.
“Pam dw i’n gorfod aros fan hyn?” mae Ali yn gofyn. “Dw i’n gallu siarad pedair iaith a dw i’n ddoctor yn fy ngwlad fy hun. Pam na cha i fynd ymlaen o Dwrci i Ewrop lle galla i helpu pobl a lle galla i roi cartref go iawn i ‘ngwraig a ‘mhlant?”
Mae Ali, fel miloedd o ddynion tebyg, wedi ffoi o’i gartref yn Syria oherwydd y rhyfela yn y dref lle roedden nhw’n byw.
“Doeddwn i ddim eisiau gadael,” meddai. “Dyna ble roedd fy nghartref i. Dyna ble roedd fy ngwreiddiau i. Dyna ble ces i fy ngeni a’m magu. Dyna ble wnes i briodi a dyna ble cafodd fy nau fab eu geni. Dyna ble roedden ni’n hapus fel teulu.”
Y gwersyll
Tu allan i’w pabell, mae Anissa, ei wraig, yn eistedd o flaen tân bychan. Gerllaw, mae eu dau fab yn cicio pêl, heb ddangos unrhyw awch na mwynhad. Maen nhw’n fy ngweld … ac yn fy anwybyddu. Wrth i fi agosáu, mae Anissa yn edrych i fyny o’r tân am eiliad ac yn rhoi gwên wan, ddideimlad i fi.
“Rydyn ni’n poeni am y plant,” mae Ali’n dweud. “Dylen nhw fod yn yr ysgol. Dw i’n trio eu dysgu nhw ond heb lyfrau mae hynny’n anodd. Rydyn ni’n poeni am y ffrindiau maen nhw’n eu gwneud hefyd. Mae bywyd yn anodd fan hyn.”
“Mae bywyd yn anodd fan hyn!” Dyna ddweud y cyfan mewn chwe gair - ond dydyn nhw ddim yn ddigon i gyfleu pa mor ofnadwy yw bywyd yn y lle annynol hwn. Budreddi … salwch … drewdod … pobl yn ymladd er mwyn cael gweld meddyg … merched yn golchi dillad mewn powlenni wrth ochr tap cymunedol. Does dim hunan-barch yma.
“Dyma gartref am y tro … ond ryw ddiwrnod, pwy a ŵyr?” mae Ali’n cysuro’i hun, wrth i fi adael.
