Mae mwy na 5 miliwn o bobl Cymru a Lloegr yn byw ac yn gweithio mewn mannau sydd o fewn perygl llifogydd môr neu afon. Mae'r bygythiad yn fwy mewn rhai lleoedd, ac felly maent mewn preygl yn amlach na lleoedd eraill. Efallai y bydd newid yn yr hinsawdd yn peri llifogydd amlach yn y dyfodol.
Mae Cyfoeth Naturiol Cymru (www.cyfoethnaturiol.cymru) yn un o amryw gyrff sy'n gweithio er mwyn ein cadw ni'n ddiogel. Yn ystod llifogydd yng Nghymru, bydd y gwasanaethau brys (heddlu, tân ac ambiwlans) yn gweithio ag awdurdodau lleol ac Asiantaeth yr Amgylchedd Cymru er mwyn sicrhau fod cymunedau cyn ddiogeled ag y bo modd.
Mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn cynnig gwasanaeth arbennig sy'n rhybuddio pobl mewn da bryd ynghylch llifogydd posibl. “Rhybuddion Floodline Uniongyrchol” yw enw'r gwasanaeth hwn. Os yw'r gwasanaeth arbennig hwn ar gael yng nghyffiniau'ch cartref neu'ch ysgol chi, gallwch ofyn am dderbyn rhybuddion llifogydd ar ffurf galwad ffôn, e-bost neu neges destun. Ymwelwch â gwefan Cyfoeth Naturiol Cymru neu galwch Floodline ar 0845 988 1188 a rhowch eich cyfeiriad a'ch cod post.
Mae Cyfoeth Naturiol Cymru hefyd yn gwneud mapiau sy'n dangos ble sydd dan fygythiad llifogydd. Mae'r mapiau hyn ar gael ar wefan Cyfoeth Naturiol Cymru.
Cliciwch yma er mwyn canfod a oes perygl llifogydd ddigwydd yn eich ardal chi. Ydych chi'n byw mewn ardal o'r fath, neu'n mynd i ysgol yn un?
Un agwedd yn unig ar waith Cyfoeth Naturiol Cymru yw mesur newidiadau yn lefelau dŵr afonydd. Mae gwybodaeth lefelau afonydd ar y rhyngrwyd bellach, fel y gall pobl weld lefel afon yn fyw i’r funud. Cliciwch yma er mwyn gweld lefelau afonydd yn eich ymyl chi.
Yn ogystal â siarad â phobl am y perygl o lifogydd sy’n eu hwynebu, mae Cyfoeth Naturiol Cymru hefyd yn adeiladu cynlluniau atal llifogydd i helpu i leihau'r perygl o lifogydd yng Nghymru. Mae cynlluniau atal llifogydd yn gallu helpu i ddiogelu tref neu bentref rhag llifogydd. Efallai eich bod chi’n gwybod am amddiffynfeydd ar hyd afon yn eich ardal chi sy’n diogelu tref, pentref, ffordd neu reilffordd. Gall newid yn yr hinsawdd a phatrymau tywydd gwahanol olygu y bydd llifogydd yn waeth yn y dyfodol. Mae hynny’n golygu na allwn ni ddibynnu ar amddiffynfeydd rhag llifogydd i'n gwarchod ni, ac felly mae'n bwysig bod pawb sy'n byw mewn lle a allai gael llifogydd yn gwybod beth allan nhw ei wneud i helpu i amddiffyn eu teuluoedd a'u cartrefi.
Mae rhai ardaloedd yng Nghymru wedi dioddef yn enbyd oherwydd llifogydd dros y blynyddoedd diwethaf. Nid oes modd atal llifogydd yn llwyr, ond gallwn baratoi ar eu cyfer. Mae Cyfoeth Naturiol Cymru wedi cyhoeddi gwybodaeth a fydd o gymorth cyn llifogydd, yn ystod llifogydd, ac wedi i'r dŵr gilio.
Mae'n bwysig eich bod yn gwybod mai eich cyfrifoldeb chi yw amddiffyn eich eiddo, nid yr Awdurdod Lleol.
Dyma rai o'r pethau y dylech eu gwneud:
Dyma rai o'r pethau na ddylech eu gwneud:
Cerdyn gwybodaeth
Mae Jeremy Parr, Pennaeth Rheoli Perygl Llifogydd a Digwyddiadau Cyfoeth Naturiol Cymru, yn myfyrio ar un o'r stormydd mwyaf dinistriol sydd wedi bwrw Cymru mewn hanes diweddar.
Mae effaith dau benwythnos o stormydd – Ciara a Dennis – ar bobl ac eiddo wedi’i theimlo ledled Cymru, ac rydym yn estyn ein cydymdeimlad i bawb y mae’r stormydd wedi effeithio arnynt.
Dim ond wythnos ar ôl i lifogydd Storm Ciara fwrw cymunedau ledled Cymru, gwelom lawiad a lefelau afonydd eithriadol yn ystod Storm Dennis dros benwythnos 15 a 16 Chwefror 2020, yn enwedig ar draws de Cymru.
Mae nifer o afonydd wedi cyrraedd eu lefelau uchaf erioed, mae eiddo wedi dioddef llifogydd, ac mewn rhai cymunedau roedd yn rhaid i bobl adael eu cartrefi. Mae'r effeithiau wedi bod yn sylweddol ar bobl, eiddo, busnesau a bywoliaethau. Dyma'r llifogydd mwyaf ers blynyddoedd yn yr ardaloedd hyn, a bydd cymunedau yn cael eu heffeithio am fisoedd i ddod.
Mae'r holl awdurdodau wedi bod yn hynod o brysur yn ystod y cyfnod hwn, a dyma oedd un o'n penwythnosau mwyaf prysur erioed yma yn Cyfoeth Naturiol Cymru.
Pan oedd Storm Dennis (dydd Sadwrn 15 Chwefror a dydd Sul 16 Chwefror) ar ei gwaethaf, roedd 61 o hysbysiadau llifogydd, 89 o rybuddion llifogydd, a dau rybudd llifogydd difrifol. Dyna'r rhybuddion mwyaf rydym erioed wedi eu cael ar unrhyw un adeg yng Nghymru.
Roedd effeithiau sylweddol ar draws de Cymru yn enwedig Roedd cymunedau yn Rhondda Cynon Taf ymysg yr ardaeloedd yr effeithiwyd arnynt gan y storm fwyaf ac amcangyfrir bod rhai cannoedd o gartrefi a busnesau wedi'u boddi – 800 yn ôl amcangyfrifon presennol, ond mae’r nifer hwn yn debygol o godi. Effeithiwyd ar nifer o leoedd eraill hefyd, ar draws Cymoedd De Cymru ac ar hyd Dyffryn Wysg a Dyffryn Gwy hefyd. Ond effeithiwyd ar Gymru gyfan. A hyn oll ar gefn Storm Ciara y penwythnos blaenorol. Roedd effeithiau Ciara i'w gweld yn fwy yng ngogledd Cymru, gyda chymunedau fel Llanrwst, Llanfair Talhaearn a Llanelwy wedi'u heffeithio. Ond gadawodd y tir yn ddirlawn a'r afonydd yn rhedeg yn uchel ar draws Cymru, felly pan ddilynodd Storm Dennis, gwnaeth afonydd godi'n gyflym.
Mae data glawiad dros dro yn ystod Storm Dennis yn dangos glawiad eithriadol dros Fannau Brycheiniog a Chymoedd De Cymru. Derbyniodd ddalgylchoedd afon Taf ac afon Rhondda fwy nag 160 mm o law mewn rhai mannau, sy'n fwy na gwerth mis o lawiad mewn un diwrnod.
Mae data dros dro hefyd yn dangos y cyrhaeddodd afon Taf ym Mhontypridd ei lefel uchaf ar fore Sul (16 Chwefror) mewn dros 40 o flynyddoedd – 80 cm yn uwch na'r lefel yn ystod llifogydd 1979.
Pan oedd y llifogydd ar eu gwaethaf ym Mhontypridd, rydym yn amcangyfrif bod 900 o dunelli o ddŵr yn llifo bob eiliad i lawr afon Taf. Byddai hyn yn llenwi pwll nofio maint Olympaidd mewn tair eiliad yn unig.
Nid ydym yn gallu priodoli pob storm i effeithiau’r newid yn yr hinsawdd, ond mae tystiolaeth yn awgrymu yn anffodus ein bod yn debygol o weld mwy o'r digwyddiadau tywydd eithafol hyn.
Jeremy Parr, Pennaeth Rheoli llifogydd Digwyddiadau Cyfoeth Naturiol Cymru
