Yn yr ymchwil ddiweddaraf ar Arian Poced gan fanc adnabyddus ar y stryd fawr, wedi'i seilio ar rieni sydd â phlant rhwng 8 a 15 oed, gofynnodd yr ymchwilwyr a oedden nhw'n talu eu plant am wneud (neu beidio â gwneud) gweithgareddau a thasgau penodol gartref. Yn ogystal â chyfeirio'u plant i ffwrdd o ddyfeisiau digidol fel ffonau, llechi a pheiriannau hapchwarae, roedd un o bob pump (20%) o'r rhieni yn defnyddio arian poced fel ffordd o gael eu plentyn i'r gwely! Roedd 15% o'r rhieni'n rhoi arian poced os byddai eu plentyn yn gorffen ei waith cartref!
Mae bron dwy ran o dair (66%) o'r rhieni yn talu eu plant i helpu gyda thasgau yn y cartref, er bod 53% yn credu y dylen nhw wneud y gorchwylion beth bynnag. Dywedodd 30% o'r rhieni y bydden nhw'n fodlon atal y taliadau pe na bai'r gwaith yn cael ei gwblhau yn ôl eu safonau nhw.
Mae'r ymchwil ddiweddaraf gan fanc blaenllaw ar y stryd fawr yn dangos bod:
Amser cael hwyl!
Ar ôl gorffen eu holl waith a gorchwylion, a chyda cheiniogau ychwanegol yn eu pocedi, mae gan blant lawer o ddewisiadau o ran defnyddio'r arian maen nhw wedi'i ennill. Mae bron hanner (42%) yn prynu melysion â'u harian poced, mae 31% yn defnyddio'r arian ar gemau, a 30% ar deganau.
Mae'r mwyafrif llethol o'r rhieni (93%) yn annog eu plant i gynilo'u harian, er bod hanner y rhieni (49%) hefyd yn gadael i'w plant lawrlwytho apiau, neu wario ar wasanaethau ffrydio cerddoriaeth, ffilm a theledu.
Felly faint o arian poced mae plant yn ei gael ar gyfartaledd?
Eleni, £7.71 oedd yr arian poced a gâi plant ar gyfartaledd, i fyny o £7.01 yn 2018. Mae chwarter y rhieni (25%) yn credu bod yr arian maen nhw'n ei roi i'w plentyn yn ormod, o'i gymharu ag ychydig o dan hanner y plant (43%) sy'n credu y dylen nhw gael mwy! Faint rydych chi'n ei gael bob wythnos? Ydy hynny'n ormod neu'n rhy ychydig?
Dywedodd Giles Martin, Pennaeth Cynilion Halifax:
“Gan fod dros 70% o blant yn dal i ddefnyddio cadw-mi-gei i gynilo'u ceiniogau, gall misoedd yr haf fod yn gyfle gwych i'r plant weld faint gallan nhw ei ennill neu ei gynilo erbyn mynd yn ôl i'r ysgol.”
Y Bathdy Brenhinol
Oes gennych chi ddarnau arian? Os felly, maen nhw’n dod o’r Bathdy Brenhinol yn Llantrisant.
Bathdy Brenhinol
Yn y Bathdy Brenhinol mae pob darn o arian ym Mhrydain yn cael ei fathu. Ond nid dim ond darnau arian Prydain chwaith. Mae’r Bathdy Brenhinol yn bathu arian dros 60 o wledydd y byd, o Jamaica i Seland Newydd, ac o Wlad yr Iâ i Hong Kong.
Dim ond darnau arian sy’n cael eu bathu yn Llantrisant. Cwmni o’r enw De la Rue sy’n gwneud arian papur.
Faint o ddarnau sy’n cael eu bathu?
Bob munud, mae 750 darn o arian yn cael eu bathu, sef tua 90 miliwn o ddarnau arian yr wythnos, bron i 5 biliwn y flwyddyn (5,000,000,000).
Pam mae ‘brenhinol’ yn yr enw?
Mae rhyw fath o Fathdy Brenhinol yn gwneud arian ers y nawfed ganrif. Am amser hir, doedd dim teledu a phapurau newydd, a doedd dim rhyngrwyd. Gweld llun ar ddarn arian oedd yr unig ffordd o weld sut roedd y teyrn yn edrych.
O adeg Harri’r VIII ymlaen, mae llun y teyrn ar y darn arian wedi newid wrth iddo heneiddio. Mae pum llun o’r Frenhines Elizabeth wedi bod ar ddarnau arian.
Lleoliad y Bathdy Brenhinol
Dylunio’r arian
Edrychwch ar y darnau arian sydd gennych chi. Mae lluniau gan artistiaid ar bob un. Os edrychwch chi drwy chwyddwydr ar waelod y darn, fe welwch chi lythrennau blaen yr artist. Er enghraifft, Christopher Ironside a wnaeth luniau ar ddarnau arian cyn 2008, felly mae C.I i’w weld. Ers 2008, lluniau Matthew Dent sydd ar y darnau.
Chwith, dde, chwith, dde
Heb edrych ar ddarn arian, ceisiwch ateb y cwestiwn hwn: i ba gyfeiriad mae’r Frenhines Elizabeth II yn wynebu?
Cliw: Mae’r teyrn yn wynebu i’r chwith neu i’r dde bob yn ail. Roedd y Brenin Siôr VI, tad y Frenhines Elizabeth, yn wynebu i’r chwith.
Cynffonnau
Mae dros 100 o luniau gwahanol ar gefn, neu gynffon, darnau arian Prydain.
Ydych chi wedi gweld llun tarian ar gefn darn £1? Ers 2008 mae lluniau o ddarnau o’r darian ar y darnau 1c, 2g, 5c, 10c, 20c a 50c. Os rhowch chi nhw at ei gilydd, mae’r darian gyfan i’w gweld.
Darn £1 newydd yn 2017
Cafodddarn £1 newydd yn cael ei gyflwyno yn 2017 oherwydd bod mwy a mwy o ddarnau ffug. Mae’r £1 newydd yn anodd ei gopïo ac yn cynnwys:
Gweld y gwaith yn Llantrisant
Mae hi’n bosibl mynd ar daith dywys o amgylch y Bathdy Brenhinol.
Ydych chi’n dda gydag arian?
Atebwch yr holiadur hwn ar eich pen eich hun. Yna, edrychwch ar yr Allwedd i weld pa mor dda rydych chi’n trin arian.
Sut rydych chi’n cael eich arian?
a. Rwy’n cael arian poced bob wythnos.
b. Rwy’n defnyddio arian pen-blwydd neu arian Nadolig oddi wrth fy nheulu
c. Rwy’n gweithio (e.e. rownd bapur, o gwmpas y tŷ) i ennill arian.
Pa mor aml rydych chi’n prynu losin?
a. Rwy’n prynu losin bob dydd.
b. Rwy’n prynu losin o leiaf unwaith yr wythnos.
c. Dydw i byth yn prynu losin.
Pa mor aml rydych chi’n prynu dillad?
a. Rwy’n prynu dilledyn o leiaf unwaith y mis.
b. Rwy’n prynu dilledyn bob dau neu dri mis.
c. Dydw i byth yn prynu dillad; mae fy rhieni’n eu prynu.
Beth wnewch chi fel arfer os cewch chi arian yn anrheg?
a. Rwy’n ei wario i gyd.
b. Rwy’n gwario ychydig ac yn cynilo ychydig.
c. Rwy’n cynilo’r cyfan.
Os ydych chi eisiau prynu rhywbeth drud, beth wnewch chi fel arfer?
a. Rwy’n gofyn am arian gan aelod o’r teulu.
b. Rwy’n benthyg arian gan aelod o’r teulu, i’w dalu’n ôl wedyn.
c. Rwy’n cynilo arian nes byddaf yn gallu ei fforddio.
Faint o ymchwil rydych chi’n ei wneud cyn prynu rhywbeth arbennig, e.e. i weld ble mae’r pris rhataf?
a. Dydw i ddim yn gwneud ymchwil, rwy’n prynu yn y siop gyntaf neu o’r safle we gyntaf rwy’n ei gweld. Does dim gwahaniaeth os ydw i’n talu’r pris drutaf.
b. Rwy’n gwneud peth ymchwil ond mae gallu prynu’n gyflym yn bwysicach nag arbed arian.
c. Rwy’n gwneud llawer o ymchwil ac yn talu’r pris rhataf bob tro.
Ydych chi’n dueddol o brynu rhywbeth rydych chi’n digwydd ei weld?
a. Ydw, yn aml.
b. Ydw, weithiau.
c. Nac ydw, byth.
Ydych chi’n mynd i siopau elusen i brynu llyfrau/dillad ac esgidiau/cerddoriaeth?
a. Nac ydw, byth.
b. Ydw, weithiau.
c. Ydw, yn aml.
Ydych chi’n mynd i’r llyfrgell i fenthyg llyfrau/DVDau/CDau?
a. Nac ydw, byth.
b. Ydw, weithiau.
c. Ydw, yn aml.
Oes arian gyda chi wedi’i gynilo?
a. Nac oes, does gen i ddim arian wedi’i gynilo o gwbl.
b. Oes, mae gen i ychydig bach o arian wedi’i gynilo.
c. Oes, mae gen i dipyn o arian wedi’i gynilo.
Atebion a) yn bennaf:
Rydych chi’n cael eich arian heb weithio amdano, ac rydych chi’n gwario arian fel dŵr! Does dim gwahaniaeth gyda chi dalu’r pris drutaf. Dydych chi ddim yn cynilo. Cofiwch eich bod yn gallu prynu pethau’n rhad mewn siop elusen, neu fenthyg llyfrau, DVDau a CDau am ddim o’r llyfrgell. Mae angen i chi feddwl am y ffordd rydych chi’n trin arian, neu gallech chi gael problemau yn y dyfodol.
Atebion b) yn bennaf:
Rydych chi’n gallu trin arian yn dda. Dydych chi ddim yn gorwario ac rydych chi’n cynilo peth arian. Rydych chi’n defnyddio siopau elusen a’r llyfrgell weithiau er mwyn arbed arian. Edrychwch eto ar yr atebion lle rydych chi wedi ateb a) i weld beth allech chi ei wneud i wella pethau.
Atebion c) yn bennaf:
Rydych chi’n ofalus iawn gydag arian. Dydych chi ddim yn gwario os nad oes rhaid i chi, ac os ydych chi’n prynu rhywbeth arbennig, rydych chi’n gwneud ymchwil i ddod o hyd i’r pris rhataf. Rydych chi’n cynilo arian. Ond peidiwch â bod yn rhy galed arnoch chi eich hun: mae’n iawn i chi gael ambell ddilledyn newydd neu losin weithiau.
Yn 2017 cafodd y pishyn punt sydd â 12 ochr ei lansio fel arian cyfreithlon yn y Deyrnas Unedig. Yr enw ar siâp 12 ochr yw dodecagon. Cafodd ei ryddhau fel y darn arian mwyaf diogel yn y byd. Pam? Achos bryd hynny roedden nhw’n meddwl mai darn ffug oedd un bunt ym mhob 30. Erbyn heddiw mae 1.5 biliwn (1,500,000,000) o ddarnau punt yn cylchredeg.
Mae gan y pishyn punt lawer o fanteision drwy ei ddyluniad ac mae'n hawdd ei adnabod ar unwaith drwy ei ddyluniad a’i deimlad. Mae'r bunt newydd wedi'i wneud o ddau fetel gwahanol. Melyn yw’r lliw allanol ac arian yw’r lliw mewnol. Ond nid aur yw popeth melyn! Mae'r lliw melyn allanol wedi’i greu o bres nicel ac mae'r lliw mewnol sy'n edrych fel arian mewn gwirionedd yn aloi nicel.
Beth sy mor arbennig am y pishyn punt 12 ochr? Pan fyddwch chi'n newid ongl y bunt yn eich llaw, gallwch weld y ddelwedd yn newid o'r rhif 1 i bishyn punt fel hologram. Fel hud a lledrith!
Ar ben hynny, mae yna lythrennau mân iawn o'r enw meicro-lythrennau ar yr ymyl fewnol isaf ar y ddwy ochr. Os edrychwch yn fanwl iawn fe welwch chi 'One Pound’ mewn llythrennau mân ar un ochr a'r flwyddyn y cafodd y bunt ei chynhyrchu ar yr ochr arall.
Mae dyluniad newydd y bunt yn cynnwys cenhinen y Cymry, rhosyn Lloegr, ysgallen yr Alban a meillionen Gogledd Iwerddon i gyd yn codi o un bôn, o fewn coron fach frenhinol. Mae’r rhain yn cynrychioli'r pedair gwlad yn undeb y Deyrnas Unedig.
Yn olaf, i atal twyllwyr rhag copïo'r bunt mae yna nodwedd ddiogelwch arbennig wedi'i chuddio ynddi i'w diogelu rhag cael ei ffugio yn y dyfodol.
Cafodd y bunt ei chynhyrchu gan y Bathdy Brenhinol ar ei safle diogel iawn yn Llantrisant, De Cymru.
Cynilo neu siopa
Wyt ti’n gallu rhoi cymorth i Siân i gyfrifo ei harian poced? Darllena’rdyddiadur ac ateb y cwestiynau er mwyn rhoi gwybod i Siân faint o arian fydd ganddi yn y banc mewn blwyddyn.
1. Cafodd Siân £45.00 ar ei phen-blwydd fel anrheg gan ei theulu. Faint o arian gafodd hi gan ei nain a’i thaid?
£10
£5
£20
£15
2. Ar yr 8fed o Chwefror cafodd Siân arian poced gan ei rhieni. Faint o arian sydd ganddi nawr cyn cyfri’r cyfanswm o’r cadw mi gei ers y Nadolig?
£40
£45
£35
£50
3. Ar ôl i Siân gyfrif yr arian o’r cadw mi gei gyda’i ffrind gorau Mali roedd £87.50 yn y bocs. Beth oedd y cyfanswm yn y bocs cyn iddi gael ei harian pen-blwydd a’i harian poced?
£57.50
£47.50
£67.50
£37.50
4. Faint o arian sydd gan Siân yn y cadw mi gei ar ôl bod yn siopa gyda’i mam?
£77.50
£72.50
£82.50
£85.50
5. Ar y 7fed o Fawrth fe aeth Siân i’r banc gyda’i thad. Faint o arian wnaeth Siân ei gynilo?
£52.50
£42.50
£33.50
£62.50
6. Ar ôl blwyddyn faint o arian y bydd Siân wedi ei gynilo gan gynnwys y llog banc ychwanegol?
£52.50
£55.75
£57.50
£57.75
Atebion
1. £20
2. £45
3. £57.50
4. £82.50
5. £52.50
6. £57.75
