Mae dylanwad Cymry yn teithio ymhell tu hwnt ffiniau Cymru. Mae pawb yn gwybod am y cysylltiadau Cymreig sydd gan Gymru gyda’r Wladfa ym Mhatagonia ar gyfandir De America. Ond a wyddoch fod y Cymry wedi dylanwadu ar enwau lleoedd ar draws y byd? Beth am ymchwilio ymhellach i’r lleoliadau isod?
Mae Llanymddyfri neu Llandovery yn dref farchnad a'r gymuned yn sir Gaerfyrddin, Cymru. Ond mae yna Landovery arall ar ynys fach yn y Caribî o’r enw Jamaica. Mae'r dref yn adnabyddus am y 'One-Penny Stamp', ac am felin siwgr fyd enwog. Tybed sut cafodd enw tref o Gymru ei roi ar ardal St Ann yn Jamaica?
Tybed os ydych wedi bod ar wyliau i Landudno? Na, nid Llandudno yng ngogledd Cymru ond Llandudno yn Ne Affrica? Yn rhan o ddinas Cape Town cafodd ‘Llandudno Beach’ ei henwi fel treflan yn 1903. Mae'n ardal freintiedig iawn, ac mae rhai o'r tai mwya' costus yn Dde Affrica gyfan wedi eu hadeiladu yno. Mae'n debyg bod hi wedi ei henwi oherwydd y tebygrwydd rhwng y ddwy ardal lan môr. Edrychwch ar luniau o’r ddau leoliad a chymharu’r dirwedd o’u cwmpas.
Rydym i gyd yn gwybod mai Caerdydd yw prif ddinas Cymru. Oeddech chi’n gwybod bod yna dref o’r enw Caerdydd mewn mwy nag un wlad ar draws y byd? Mae tref o’r enw Cardiff i’w gael yn Taranaki, Ynys y Gogledd, Seland Newydd. Gallwch ddod ar draws Cardiff yn Alberta, Canada a Cardiff, Alabama, Unol Daliaethau America.
Mae’n debyg fod Cardiff-by-the-sea yng Nghaliffornia wedi ei henwi yn 1911 gan ddynes oedd yn frodor o Gaerdydd yng Nghymru.
Beth am ymchwilio enwau o’ch ardal chi. Oes enw tebyg i’w gael mewn lleoliad gwahanol yn y byd?
Llun: Zip World
Gwibio dros y Gogledd
Aaaaaaaaaaaaaaaa … Waaaaaaaaaaaaaaaaaaaaw … Haaaaaaaaaaaaaaaaaardd … … Grêêêêêêêêêêêêêêêêêêêt … Gwyyyyyyyyyyyyyyyyyyych …!
Dyna rai o'r ebychiadau y byddwch chi'n debygol o'u clywed wrth i bobl zipio ar draws zip-lein yng Ngogledd Cymru, y "Zipiwr Mawr".
Mae'r zip-lein newydd wedi ei gosod tua 213 metr uwchben Chwarel y Penrhyn ym Methesda, Gwynedd, ac mae'n ymestyn am filltir. Dyma’r zip-lein hiraf yn hemisffer y gogledd, a'r un hiraf a chyflymaf yn Ewrop.
Mae zipio ar hyd y zip-lein yma'n gyflym iawn - rhwng 85 milltir yr awr a 105 milltir yr awr!
Mae'r reid wedi ei chreu ar gyfer ymwelwyr sy'n ymweld â'r ardal. Fel arfer, maen nhw'n treulio tua dwy neu dair awr yn crwydro'r ardal, gan ddysgu am ei hanes, ac yna maen nhw'n cael cyfle i fynd ar y "Zipiwr Bach" (dim ond 500 metr!), cyn symud ymlaen i'r "Zipiwr Mawr".
Cafodd y reid yma'i agor yn 2013 a'r person cyntaf i fynd arni oedd Robert Davies, 72 oed.
"Dyna un o'r pethau mwyaf anhygoel i mi ei wneud erioed," dywedodd. "Mae'r olygfa'n fendigedig, a phan dach chi'n hedfan drwy'r awyr, mae'n brofiad ffantastig. Roeddech chi'n gallu fy nghlywed i'n sgrechian yr holl ffordd i lawr!"
Mae diogelwch yn hollbwysig, wrth gwrs, a rhaid i bobl wisgo siwt hedfan arbennig, helmed a gogls a harnais diogelwch arbennig.
Mae'r reid yn her! Mae'r reid yn anhygoooooooooooooooooooooooooooooooel!
Ymlaen... i’r gofod!
Fel arfer, mae'n cymryd dau ddiwrnod i gyrraedd yr Orsaf Ofod Rhyngwladol, sy'n teithio o gwmpas y ddaear, tua 200 o filltiroedd i ffwrdd, ar gyflymder o 17,500 milltir yr awr. Ym mis Tachwedd, eleni, fodd bynnag, llwyddodd ‘Space X’ gyrraedd yr orsaf mewn llai o amser o lawer.
Dechreuodd comander Mike Hopkins gyda Shannon Walker a Victor Glover o America ac Soichi o Siapan ar y 16eg o Dachwedd am 00:27 yn ei roced o Ganolfan Ofod Kennedy a chyrhaeddon nhw'r Orsaf Ofod Ryngwladol 27 awr a hanner yn ddiwedarach.
Yn yr Orsaf Ofod Ryngwladol
Ar ôl cyrraedd yr Orsaf Ofod Ryngwladol, bydd y gofodwyr yn aros yno tan y gwanwyn 2021. Maent yn gwneud arbrofion gwahanol, yn gwella'r orsaf ac yn dod i ddeall mwy am sut mae pobl yn gallu byw a gweithio yn y gofod. Yn ogystal, rhaid iddynt wneud dwy awr o ymarfer corff bob dydd gan fod disgyrchiant isel yn gallu cael effaith wael ar yr ysgerbwd a system cylchrediad y gwaed.
Teithio i'r gofod
Cyn bo hir, fodd bynnag, mae'n bosib y bydd pobl nad ydynt yn ofodwyr yn gallu teithio i'r gofod. Mae un cwmni'n gobeithio y bydd yn gallu cynnig gwyliau i bobl i deithio i’r Orsaf Ofod Rhyngwladol am 30 dirwnod yn 2021 am bris o £40,000,000. Gwell dechrau cynilo felly!
Oeddech chi’n gwybod bod cyswllt agos rhwng unigolyn o Gymru a’r weithred o lanio ar y lleuad yn 1969? Enw’r gwr oedd Tecwyn Roberts.
Cysgu o dan y ddaear
Y dirwedd:
Tir sych, tywodlyd gyda llawer o grateri - eitha tebyg i dirwedd y lleuad. Mae rhannau o'r ffilm Star Wars wedi eu ffilmio yma gan fod y tir yn edrych fel planed arall. Wrth i chi agoshau ac edrych i lawr - i mewn i un o’r crateri - rydych chi'n gweld bod cartrefi a gwestai o dan y ddaear.
Cysgu o dan y ddaear:
I dwristiaid mae cysgu o dan y ddaear yn ‘ddiddorol’ ac yn ‘wahanol’. I bobl yr ardal mae’n beth naturiol oherwydd mae hi’n boeth iawn iawn yn yr haf - dros 50 gradd Celsius yn aml! Mae’r gwestai'n gyfforddus - ac mae’r profiad o gysgu tua 6 metr o dan y ddaear yn wahanol iawn.
Beth sydd i'w wneud:
Tywydd: Poeth a sych
Sut i gyrraedd:
Mae'n hawdd cyrraedd Matmata. Dilynwch y ffordd i’r de o Gabes.
O ddiddordeb:
Os ydych chi'n gofyn i chi'ch hun “Sut mae pobl yn gallu gwneud y cartrefi hyn o dan y ddaear?” dyma’r ateb: Maen nhw'n cloddio twll mawr yn y ddaear, yna, maen nhw’n cloddio i mewn i ochrau’r twll gan greu ogofâu. Maen nhw'n eu gwyngalchu nhw wedyn.
Shakhtar… o Hughesovka
Ydych chi wedi clywed am dîm pêl-droed Shakhtar? Maen nhw'n dîm pêl-droed enwog iawn o'r Wcráin ac maen nhw'n chwarae yn y prif bencampwriaethau ac wedi ennill cwpan UEFA.
Mae perthynas rhwng y tîm yma a Chymru oherwydd gallech ddadlau mai Cymro sy'n gyfrifol am fodolaeth FC Shakhtar ...
Yn 1814, cafodd John Hughes ei eni ym Merthyr Tudful. Roedd ei dad yn brif beiriannydd yng ngwaith haearn Cyfarthfa.
Dechreuodd John weithio yno, cyn symud i weithfeydd eraill yn Ne Cymru a Lloegr. Roedd yn beiriannydd arbennig a daeth yn enwog iawn.
Roedd e mor enwog, cafodd wahoddiad gan Lywodraeth Rwsia i sefydlu gweithfeydd yn Yr Wcráin. Felly, yn 1870 hwyliodd i Rwsia, gyda tua chant o weithwyr haearn a glöwyr, y rhan fwyaf ohonyn nhw o Dde Cymru. Aeth ati ar unwaith i sefydlu'r gweithfeydd metel.
Daeth y gweithfeydd yn bwysig iawn ac roedden nhw'n enwog iawn am gynhyrchu darnau ar gyfer rheilffyrdd. Cyn bo hir, datblygodd yr ardal lle roedd y gweithfeydd yn ardal ddiwydiannol lwyddiannus iawn.
Roedd John Hughes ei hun yn enwog a chafodd yr ardal ei henwi ar ei ôl: Hughesovka - neu, yn iaith Yr Wcráin, Yuzovka.
Cafodd yr ardal ei hail-enwi yn Stalino yn 1917, yn dilyn Chwyldro Rwsia, ac yna cafodd ei henwi yn Donetsk yn 1961. Yn Stadiwm Donbass Arena, yn Donetsk, mae tîm pêl-droed Shakhtar yn chwarae.
Felly, petai John Hughes ddim wedi mynd i ddechrau'r gweithfeydd haearn yn Yr Wcráin, efallai na fyddai tîm Shakhtar yn bodoli heddiw. Pwy a ŵyr?
Rhywbeth i'w wneud - ymdeimlad o gymuned
24 Gorffennaf 2020
Mae gwyliau’r haf yn gallu bod yn hir – yn enwedig os nad oes gennych chi unrhyw beth i’w wneud. Sawl gwaith fyddwch chi’n dweud, “Dw i’n bored!”, “Does gen i ddim byd i’w wneud!” neu “O, beth wna i?”
Y newyddion da ydy bod rhai ardaloedd ar draws Cymru’n yn trefnu nifer o brosiectau amrywiol ar gyfer plant a phobl ifanc.
Mewn rhai ardaloedd, er enghraifft, mae cynlluniau nofio am ddim. Mewn ardaloedd eraill, mae sesiynau crefft sy’n cynnig cyfleoedd ardderchog i ddatblygu sgiliau creadigol plant a phobl ifanc.
Mae rhai theatrau’n trefnu gweithdai a chynyrchiadau arbennig dros yr haf fel bod pobl ifanc yn dod at ei gilydd i ddysgu sgiliau newydd, i gyfarfod â phobl eraill, i gydweithio ag eraill ac, yn y diwedd, i berfformio drama neu sioe gerdd. Mae’r rhain yn cynnig cyfleoedd arbennig iawn ar gyfer plant a phobl ifanc.
Un o’r prosiectau y llynedd oedd y prosiect i greu rhandir yn ne Cymru.
O dan y cynllun hwn, daeth grŵp o bobl ifanc 11-18 oed at ei gilydd i greu gardd arbennig. Cafodd y tir ei rannu’n dair rhan - rhan fach ar gyfer blodau, rhan fwy ar gyfer llysiau, a rhan arall ar gyfer lawnt lle roeddent yn gallu ymlacio ar ôl eu gwaith caled.
Roedd hwn yn gyfle rhagorol i fwynhau gweithio yn yr awyr agored ac i dyfu bwyd ffres a thrwy hynny fwyta’n iach. Cafodd y bobl ifanc a gymerodd ran yn y prosiect brofiadau gwerth-chweil, llawn hwyl.
Gobeithio y cewch chi gyfle i wneud rhywbeth gwerth-chweil, llawn hwyl dros yr haf eleni.
