Ydych chi’n hoffi gwrando ar gerddoriaeth Gymraeg? Mae llawer o grwpiau ac artistiaid yn canu ac yn cynnal gigs yn y Gymraeg.
Dechreuodd Cymry fel Endaf Emlyn, Dafydd Iwan, Huw Jones a Meic Stevens a llawer o fandiau fel Y Blew, Y Tebot Piws ac ati yn canu yn nulliau poblogaidd y cyfnod yn ystod y chwedegau. Pan oedd artistiaid fel Tom Jones a Mary Hopkin artistiaid o Gymru yn dringo’r siartiau yn Lloegr roedd eraill yn tanio canu cyfoes drwy gyfrwng y Gymraeg yn ystod y chwedegau a dechrau’r saithdegau.
Yn ystod y saithdegau gwelwyd grwpiau fel Edward H Dafis, Ac Eraill, Mynediad am Ddim a Crysbas yn cael llwyddiant mawr ac yn denu cynulleidfa oedd yn mwynhau cerddoriaeth pop a roc drwy gyfrwng y Gymraeg.
Erbyn heddiw mae llawer o fandiau ac artistiaid eraill wedi cael llwyddiant yn canu yn y Gymraeg a’r Saesneg. Roedd Duffy a Cerys Mathews gyda Catatonia yn cael llwyddiant mawr yn siartiau Lloegr. Mae Cerys wedi canu nifer o ganeuon gwerin Cymraeg ac wedi poblogeiddio hen ffefrynnau.
Mae Gwobrau’r Selar yn cael yn eu cynnal yn Aberystwyth pob blwyddyn i gyflwyno amrywiol wobrau i artistiaid a bandiau newydd y sin roc Gymraeg.
Cystadleuaeth boblogaidd arall sy’n rhoi llwyfan a gwobr i artistiaid Cymraeg yw Cân i Gymru. Mae'r gystadleuaeth yn cael ei darlledu ar S4C ar Ddydd Gŵyl Dewi ac mae’r enillydd yn cynrychioli Cymru yn yr Ŵyl Ban Geltaidd yn Iwerddon.
Cofiwch fod Llywodraeth Cymru wedi dynodi diwrnod arbennig i ddathlu Cerddoriaeth yng Nghymru bob blwyddyn. Mae’r dyddiad yn disgyn yn wythnos gyntaf mis Chwefror.
Labordy Cerdd Chrome
Mae Labordy Cerdd Chrome yn wefan sy'n gwneud dysgu cerddoriaeth yn fwy hygyrch, rhyngweithiol a hwyliog lle gallwch ddysgu sut i ddatblygu’ch cyfansoddiadau cerddorol drwy arbrofion ymarferol.
Beth am ddefnyddio'r wefan yn yr ysgol neu gartref i archwilio cerddoriaeth a'i chysylltiadau ag amrywiaeth o bynciau, gan gynnwys y celfyddydau, gwyddoniaeth, hanes a hyd yn oed mathemateg! Gallwch gyfuno’ch cyfansoddiadau â dawns ac ystod o offerynnau byw.
Fel rhan o'r wefan, gallwch ddefnyddio 'Arbrawf Creu Cân’ i greu a rhannu’ch caneuon eich hun. Beth am roi cynnig arni? Mwynhewch!
Lansio platfform digidol creadigol ap AM
7 Mawrth 2020
Ar 9 Mawrth 2020 bydd platfform digidol dwyieithog newydd yn cyhoeddi sianeli i arddangos y gorau o'r cyfryngau creadigol yng Nghymru gan gyhoeddwyr amrywiol.
Gobaith gwefan ac ap AM yw rhoi llwyfan i rai o'r elfennau sy'n cyfrannu at fwrlwm cyfredol creadigol Cymru, ac adlewyrchu'r hyn sy'n cael ei greu a’i ddatblygu ar hyd a lled y wlad.
Bydd y sianeli yn cynnwys cerddoriaeth, ffilm, llenyddiaeth, celf a theatr ac mae'r cynnwys wedi ei rannu i bum adran sef gwrando, gwylio, geiriau, gwyliau a gigs.
PYST sy'n gyfrifol am yr ap a fydd ar gael ar y we ac fel ap ar y ffôn symudol. Mae’r platfform newydd yma’n agored i bawb ac mae croeso i unrhyw un sydd yn creu yn ddiwylliannol a chreadigol yng Nghymru i berchnogi sianel i hybu eu gwaith neu gwmni os yn berthnasol.
Mae’r sianel AM yn cynnig llwyfan arbennig i ystod eang o genres gwahanol yng Nghymru gan greu cynulleidfa newydd i bawb fwynhau talent a chyfoeth ein cenedl. Pob hwyl PYST gyda’r fenter.
Traddodiad canrifoedd – Cerdd Dant
Canu geiriau i gyfeiliant telyn yw Cerdd Dant. Canu traddodiadol lle mae’r delyn yn canu un dôn, tra mae’r canwr yn canu’r geiriau ar dôn arall. Drwy’r traddodiad fe ddatblygodd perthynas glos rhwng barddoniaeth a cherddoriaeth yng Nghymru. Ni allwn dynnu’r ddau oddi wrth ei gilydd mewn Cerdd Dant.
Mae’r hanes o ddefnyddio telyn yn mynd yn bell iawn yn ôl yn ein diwylliant Cymreig a hefyd yn y gwledydd Celtaidd. Mae sôn fod y grefft hon o ganu yn cael ei defnyddio yn oes y tywysogion. Ond mae’r grefft wedi newid lawer erbyn y ganrif hon!
Dechreuodd y werin bobl ganu ar eu haelwydydd gartref a hynny i gyfeiliant telyn neu yn ddigyfeiliant (canu gwerin oedd hyn). Hefyd dynion yn bennaf a ganai, unigolion fel Bob Tai’r Felin, ddaeth yn llais adnabyddus ddechrau’r 20fed ganrif, oherwydd ei ganu gwreiddiol. Gelwir yr alaw yn “gainc”. Roedd Bob Tai’r Felin yn canu penillion i adrodd stori, megis digwyddiad lleol yn ei ardal yn y Bala. Yna datblygodd deuawdau a thriawdau a dechreuwyd harmoneiddio a chyd-ganu. Bellach, mae llawer o bartïon a chorau wedi’u sefydlu ac yn canu Cerdd Dant yn ein gwlad.
Yn y blynyddoedd cynnar (20fed Ganrif), y geiriau oedd yn bwysig, ac roedd angen bardd a cherddor i allu gosod alaw ar yr alaw wreiddiol. Roedd rhaid i’r cyfeiliant a’r canu geiriau orffen efo’i gilydd. Felly, roedd angen cerddor dawnus iawn i allu gosod geiriau i ffitio ar alaw arbennig. Un arbenigydd sydd wedi cyfansoddi llawer o geinciau yw Gwennant Pyrs o Fangor. Yr enw ar hyn yw 'cyfalaw', sef yr alaw sy’n mynd ar neu hefo’r Alaw (cainc) ddewisedig. Heddiw, mae Cerdd Dant yn cael ei pherfformio yn bennaf ar lwyfannau eisteddfodau a Gŵyl Gerdd Dant Cymru.
Y gantores a'r awdur caneuon
Cwestiwn ac ateb gyda Casi
Ymhle wnest ti ddechrau cael blas ar berfformio ar lwyfan?
Eisteddfod yr Urdd a’r capel!
Pwy oedd y dylanwad cerddorol mwyaf arnat ti?
Mam.
Fe enillaist ar yr Unawd Sioe Gerdd yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn 2000. A wnaeth y llwyddiant yna agor unrhyw ddrysau proffesiynol iti?
Do, mi ges i ysgoloriaeth o £1000 a phrynu cyfrifiadur gyda’r wobr - dyma gychwyn ‘sgwennu caneuon gyda meddalwedd Garageband.
Rwyt ti’n Fardd Plant Cymru 2021/23. Beth wyt ti’n feddwl ydy’r gwahaniaeth rhwng trosglwyddo geiriau mewn cerddoriaeth neu drwy brint?
Maen nhw oll yn ffurfiau gwahanol iawn o fynegi a rhannu stori - mae cerdd yn fwy cryno a chân yn cynnig mwy o sgôp. Ond canu geiriau yw fy hoff beth yn y byd.
Mae’r diwydiant cerddorol Cymreig wedi newid lawer iawn yn ystod y deng mlynedd diwethaf. Beth wyt ti’n feddwl ydy dyfodol y diwydiant cerddorol Cymreig ar hyn o bryd?
Cwestiwn da - mae canu a chyfansoddi yn y Gymraeg yn brofiad arbennig ond mae’n rhaid creu’r cyfleon eich hun.
Beth fyddai dy gyngor i rywun sydd eisiau mentro i fyd canu yng Nghymru?
Mae ymuno gyda chôr yn gychwyn gwerthfawr tu hwnt. Fyswn i’m yr un person pe na bawn i wedi teimlo’r wefr a’r gymuned honno.