Beth yw siocled?

Dim ond eiliadau mae’n ei gymryd i lyncu darn o siocled, ond mae cynhyrchu siocled yn cymryd amser hir.

I ddechrau …

… mae siocled yn cael ei wneud o ffa arbennig. Mae’r ffa’n tyfu ar goeden drofannol o’r enw Theobroma cacao. Enw arall yw’r goeden coco. Mae’r ffrwythau’n tyfu’n syth o’r canghennau.
Pan fydd y ffrwythau’n aeddfed, mae’r ffermwyr yn eu casglu nhw. Fel arfer, maen nhw’n defnyddio machete i’w torri o’r coed.

Yna …

… mae’r ffermwyr yn eplesu’r ffa. Maen nhw’n gosod y ffa mewn biniau arbennig neu o dan ddail banana i’w heplesu. Yn ystod y broses, mae’r ffa’n troi’n llai chwerw.
Ar ôl cael eu heplesu, mae’r ffa’n cael eu sychu yn yr haul am ddyddiau. Mae’r blas yn dal i ddatblygu.
Ar ôl sychu mae’r ffa’n cael eu cludo i ffatri.

Yno …

… mae’r ffa’n cael eu glanhau. Rhaid gwneud yn siŵr nad oes brigau neu gerrig neu unrhyw sbwriel arall yng nghanol y ffa!

Yn dilyn hyn …

… mae’r ffa’n cael eu rhostio. Mae’r blas yn gwella ac maen nhw’n troi’n dywyllach yn ystod y broses.

Nesaf …

… rhaid cracio’r ffa a chael gwared ar y plisgyn. Ar ôl gwneud hyn, mae’r ffa yn ddarnau bach. Mae’r rhain yn flasus ond maen nhw’n dal yn chwerw.

Y camau nesaf …

… rhaid malu’r darnau bach yn bast ac yna rhaid ychwanegu cynhwysion fel siwgr, menyn coco, llaeth neu fanila yn dibynnu ar y rysáit.
Gan nad yw’r siocled yn llyfn, rhaid ei roi drwy beiriant arbennig sy’n ei gymysgu.

Yna …

… mae’r siocled yn cael ei oeri … yna’i boethi … yna’i oeri … yna’i boethi … ac yn y blaen nes ei fod yn llyfn ac yn edrych yn dda. Dyma’r broses o dymheru’r siocled.

Yn olaf …

Mae’r siocled yn cael ei roi mewn i fowld a’i oeri. Yna, pan fydd yn barod, mae’n cael ei dynnu o’r mowld ac, ar ôl ei becynnu, mae’n cael ei werthu i bobl fel chi!

Ydy, mae’n broses hir!

Geirfa

Cynhwysyn

sylwedd neu ddeunydd sy’n ffurfio rhan o gymysgedd

Eplesu

proses lle mae bacteria a burum yn creu newidiadau cemegol mewn ffa coco, sy'n gwella'r arogl a'r blas

Plisgyn

Yr haen amddiffynnol allanol e.e. ar gneuen neu wy

Tymheru siocled

Y broses o gynhesu ac oeri’r siocled am yn ail yn araf i greu’r ‘snap’

Theobroma cacao

coeden fach fytholwyrdd sy’n gynhenid i ardaloedd trofannol

Cau

Bwlch y Graig

Dinbych

Sir Ddinbych

20/11/2020

Annwyl Catherine,

Oeddet ti’n gwybod bod dros 2 filiwn o blant a phobl ifanc yn gweithio ar ffermydd coco heddiw?

Mae’r rhan fwyaf ohonyn nhw rhwng 12 ac 16 oed er bod rhai mor ifanc â 5 yn gweithio yno hefyd. Mae rhai’n dringo’r coed er mwyn torri’r ffrwythau gyda machete, heb unrhyw fenig diogelwch, maen nhw’n hollti’r podiau ar agor.

Mae rhai’n pacio ac eraill yn cario sachau trwm. Mae rhai’n defnyddio llifiau cadwyn i dorri coed heb ddillad diogelwch. Mae rhai’n chwistrellu chwynladdwr ar y tir, gan anadlu’r cemegau, gan nad oes ganddyn nhw fwgwd dros eu cegau a’u trwynau. Hyn i gyd er mwyn sicrhau ein bod ni’n cael siocled … neu far mawr o siocled … neu focs o siocledi ar ein pen-blwydd neu yn ein sanau Nadolig eleni!

Wyt ti erioed wedi ystyried yr effaith mae’r siocledi byddwn yn ei fwyta yn ei chael ar yr amgylchedd? Wrth i’n hawydd am siocled gynyddu, mae’r ffermydd coco’n tyfu’n fwy, ac felly mae mwy a mwy o dir yn cael ei ddefnyddio ar gyfer cynhyrchu coco. O ganlyniad mae clirio ardaloedd mawr, gan gynnwys rhannau o’r fforestydd glaw, er mwyn gwneud lle i fwy a mwy o goed … a mwy a mwy o goco … a mwy a mwy o siocled! Mae hyn, wrth gwrs, yn bygwth bioamrywiaeth yr ardaloedd ac mae cemegau’n difetha’r tir ac yn gwenwyno’r dŵr.

Ble byddi di’n prynu’ch siocledi eleni? Mewn siop siocledi …  ar y we … neu mewn archfarchnad o bosib – lle bynnag maen nhw rhataf mae’n siŵr!

Ond cofia, bydd pris y siocled yn uchel ble bynnag byddwch chi’n ei brynu!

Yn gywir

Cai

Fideo

Linc