Nid aur yw popeth melyn

Mae 36 miliwn o bobl yn y Deyrnas Unedig wedi cael eu targedu gan sgamwyr hyd yma yn 2021! (Cyngor ar Bopeth, Mehefin 2021)

Pwy yw Cyngor ar Bopeth?

Rhwydwaith o elusennau annibynnol yw Cyngor ar Bopeth ac mae’n cynnig cyngor cyfrinachol am ddim ar-lein, dros y ffôn ac yn bersonol. Maen nhw’n rhannu cyngor annibynnol er mwyn grymuso pobl â gwybodaeth a hyder i wynebu eu problemau a datrys anawsterau ar amrywiaeth o bynciau, gan gynnwys hawliau defnyddwyr.

Yn ôl astudiaeth ddiweddar gan Cyngor ar Bopeth, mae mwy na dwy ran o dair o oedolion wedi'u targedu gan sgamiwr ers mis Ionawr 2021.

Hyd yn hyn yn 2021 mae 73% o bobl dros 55 oed wedi dod i gysylltiad â sgamiwr, o’i gymharu â 57% ymysg pobl dan 34 oed. Roedd 9% o bobl dan 34 oed wedi dioddef sgam o’i gymharu â 2% o bobl dros 55 oed. Ar sail ymchwil gan Cyngor ar Bopeth yn 2021, mae'r rhai 34 ac iau bron pum gwaith yn fwy tebygol o ddioddef sgam.

Roedd 61% o bobl iau yn fwyaf tebygol o gael eu targedu drwy wasanaeth testun neu wasanaeth negeseuon, tra oedd 73% o'r rhai dros 55 oed yn fwyaf tebygol o gael eu targedu dros y ffôn.

Mae'r gwahanol dactegau sy’n cael eu defnyddio gan sgamwyr yn cynnwys:

Dyn oedrannus a anfonodd £240,000 i gyfrif roedd yn credu ei fod yn perthyn i'w fanc.
Collodd menyw ifanc £2,000 i gwmni crypto-arian ffug ar ôl cael neges oddi wrth gyfrif cyfryngau cymdeithasol ffrind iddi oedd wedi cael ei hacio.
Menyw a gollodd £750 roedd hi wedi'i anfon at fridiwr cŵn ffug.

Mae gwasanaeth defnyddwyr Cyngor ar Bopeth yn cadarnhau bod adroddiadau am sgamiau ar gynnydd. Yn ystod pum mis cyntaf 2021, mae nifer y sgamiau a gofnodwyd wedi mwy na dyblu o’i gymharu â'r un cyfnod yn 2020.

Mae negeseuon ebost sgam wedi cynyddu 667%, ac mae sgamiau drwy alwadau ffôn wedi cynyddu 60%.

Mae Cyngor ar Bopeth yn rhoi pobl yn gyntaf ac maen nhw yma i helpu. I gael help, cysylltwch â Cyngor ar Bopeth yn lleol.

Peidiwch â theimlo embaras ynghylch rhoi gwybod am sgam – mae sgamwyr yn glyfar, gall sgamiau ddigwydd i unrhyw un.

Geirfa

Annibynnol

Mae annibynnol yn golygu bod rhywbeth neu rywun heb ddod o dan ddylanwad neu reolaeth pobl eraill.

Crypto-arian

Mae Crypto-arian yn arian digidol neu rithwir sy'n bodoli'n electronig.

Dioddefwr

Mae dioddefwr yn berson sydd wedi cael ei niweidio'n gorfforol, yn ariannol neu'n emosiynol.

Sgamiwr

Mae sgamiwr yn berson sy'n gwneud arian drwy ddefnyddio dulliau anghyfreithlon.

Testun & llun

Cofnod dyddiadur

Cau

28 Hydref 1859

Storm y ganrif

Roedd storm ofnadwy neithiwr. Roedd y corwynt yn gryf ac mae llawer o ddifrod i’w weld yn yr ardal.

Bu llongddrylliad ar y creigiau ger Porth Alerth. Tua un ar ddeg o’r gloch y nos, angorodd y Royal Charter oddi ar yr arfordir. Roeddwn yn gorwedd yn y gwely pan welais olau yn yr awyr. Roeddwn yn gwybod bod rhywun mewn perygl. Codais ac es allan i geisio cynorthwyo. Roedd hi’n gwbl amhosib i unrhyw gwch neu long fentro allan i roi cymorth. Am tua 1 o’r gloch y bore cafodd y llong ei gwthio tuag at y draethell gan fod y ddwy gadwyn oedd yn ei chlymu wedi torri.

Rhedais o gwmpas y pentref i geisio trefnu cymorth. Yn y cyfamser, nofiodd un o’r dynion o’r llong i’r lan gyda rhaff, a dechreuodd rhai pobl ddod oddi ar y llong, gan ddefnyddio’r rhaff. Aeth tua 28 o bobl y pentref i lawr i’r traeth i geisio cynorthwyo. Ond yna, cafodd y llong ei hyrddio ar y creigiau a boddodd y rhan fwyaf o’r bobl oedd arni.

Mae’n debyg bod rhai pobl wedi neidio i’r dŵr ac wedi ceisio nofio i’r lan ond methon nhw gan eu bod wedi llenwi eu pocedi ag aur ac wedi gwisgo gwregysau yn llawn aur.

Mae cyrff rhai o’r bobl druenus wedi cyrraedd y traeth erbyn hyn – tybed faint mwy sydd i ddod?

Testun

Linc

Erthygl newyddion

Cau

Herald Môn

Trasiedi – mor agos i gartref

4 Tachwedd 1859

Roedd llongddrylliad oddi ar Porth Alerth, i’r gogledd-ddwyrain o Ynys Môn nos Fawrth / bore Mercher diwethaf, 25-26 Hydref.

Royal Charter oedd enw’r llong – un o longau’r cwmni Liverpool and Australian Steamship Navigation a lansiwyd yn 1855. Roedd hi wedi cael ei hadeiladu yng Nglannau Dyfrdwy.

Llong stêm oedd hi ac roedd lle i 600 o deithwyr a chargo arni. Roedd hi’n llong gyflym. Gallai deithio o Awstralia i Lerpwl mewn llai na 60 diwrnod.

Roedd y llong wedi teithio o Melbourne, Awstralia gyda tua 500 o bobl arni. Roedd llawer o’r rhain wedi bod yn cloddio am aur yn Awstralia ac roedd cargo o aur ar y llong hefyd.

Noson stormus

Roedd hi’n noson stormus tu hwnt, gyda gwyntoedd cryf iawn yn cyrraedd tua phwynt 12 ar Raddfa Beaufort. Mae pwynt 8 ar y raddfa’n dynodi hyrddwynt ond mae pwynt 12 yn dynodi corwynt ac felly gellir dychmygu pa mor anodd oedd yr amgylchiadau.

Am un ar ddeg o’r gloch, angorodd y llong oddi ar arfordir gogledd–ddwyrain Ynys Môn ond roedd y gwynt mor gryf, torrodd y cadwyni a chafodd y llong ei hyrddio tuag at y creigiau ger Porth Alerth, ger Moelfre. Torrodd y llong yn ddau ddarn wrth iddi gael ei hyrddio yn erbyn y creigiau gan y gwyntoedd cryfion, tua 100 milltir yr awr.

Credir bod dros 450 o bobl wedi eu lladd, llawer ohonynt wrth iddynt daro yn erbyn y creigiau. Yn ogystal, boddodd rhai wrth iddynt geisio nofio i’r lan gan eu bod wedi llwytho aur i mewn i’w pocedi a gwisgo gwregysau trwm yn cynnwys aur cyn gadael y llong.

Credir bod yna oddeutu 133 o longau wedi suddo o gwmpas arfordir y Deyrnas Unedig ar noson y 26ain o Dachwedd 1859.

Cyfres o luniau

Cau

Nid aur yw popeth melyn – ffeithiau difyr

Ilha de Queimada yw enw’r ynys yma ond Ynys y Nadroedd yw’r enw poblogaidd. Mae hi oddi ar arfordir Brasil, tua 90 milltir o Sao Paulo.

Dyma’r loris araf. Mae e’n edrych yn anifail hoffus, gyda llygaid mawr ond mamal gwenwynig yw e. Mae ganddo wenwyn yn ymyl ei benelinau a phan mae e’n teimlo mewn perygl, mae’r gwenwyn yn mynd o’i benelinau i’w geg ac yn cymysgu gyda’i boer. Os yw’n brathu, mae’n gwenwyno ac mae’r gwenwyn yn gallu lladd.

Ydych chi’n hoffi caws? Wel, beth am y caws yma o’r Eidal. Casu morzu yw enw’r caws ac mae e’n edrych yn flasus iawn ond dydy e ddim mor flasus ag mae e’n edrych. Mae’n arbennig iawn oherwydd mae’n llawn cynrhon byw – ie, cynrhon byw! – a phan rydych chi’n bwyta’r caws, mae rhai o’r cynrhon yn neidio, gan lanio ar eich wyneb neu yn eich llygaid! Maen nhw’n gallu neidio tua 10 centimetr!

Wyau canrif yw’r enw ar yr wyau yma. Dydyn nhw ddim yn gant oed ond maen nhw wedi cael eu cadw mewn toddiant halwynog arbennig, eu lapio a’u cadw am rai misoedd nes bod y tu mewn yn newid lliw ac ansawdd. Mae’r melyn yn troi’n wyrdd tywyll ac mae’n mynd yn hufennog. Mae’r gwyn wy yn mynd yn frown tywyll ac mae’n debyg iawn i jeli. Beth ydych chi’n feddwl o’r wyau yma? Hoffech chi eu blasu?

Fideo

Rhyngweithiol